Verschillende specifieke uitkeringen voor gemeenten ondergaan momenteel belangrijke wijzigingen. Deze ontwikkelingen hebben direct gevolgen voor de financiering van gemeentelijke taken op het gebied van inburgering, zorg en welzijn, en circulaire economie. Een overzicht van de belangrijkste veranderingen.
SPUK-IZA: budgetkorting én aanvullende middelen
De Regeling specifieke uitkering IZA-doelen 2023-2026 is aangepast met zowel een budgetkorting als aanvullende middelen voor 2026. Conform het Regeerprogramma wordt een budgetkorting van 10% toegepast over 2026, als onderdeel van de omzetting van specifieke uitkeringen naar fondsuitkeringen. Deze regeling loopt echter af op 31 december 2026 en wordt daarom niet per 2026 omgezet, waarbij bestuurlijk is afgesproken dat in 2026 een besluit wordt genomen over de financieringsvorm vanaf 2027.
Tegelijkertijd wordt er € 25 miljoen toegevoegd in 2026 als overgangsmiddelen vanuit het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord. Deze middelen zijn onderdeel van een totaal van € 50 miljoen dat beschikbaar wordt gesteld aan gemeenten om te voorkomen dat lopende programma’s tussentijds worden afgebroken door gebrek aan financiële middelen. De aanvullende middelen zijn specifiek bedoeld om continuïteit te waarborgen van investeringen die gemeenten hebben gedaan om bij te dragen aan de doelstellingen van het Integraal Zorgakkoord.
Circulaire ambachtscentra: geen vervolg op SPUK-regeling
Voor de circulaire economie is er minder positief nieuws. Er komt geen vervolg op de Regeling specifieke uitkering circulaire ambachtscentra, die per 1 januari 2025 is vervallen. Dit blijkt uit de actualisatie van het Nationaal Programma Circulaire Economie, waarin het budget voor circulaire economie per 2026 met 20% wordt verminderd.
Deze budgetvermindering heeft ertoe geleid dat er geen nieuwe specifieke uitkeringen aan gemeenten worden voorzien voor het ontwikkelen van circulaire ambachtscentra. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat blijft gemeenten wel ondersteunen door middel van kennis en netwerken. Op 12 februari 2026 vindt de Netwerkdag Circulair Ambachtscentrum 2026 plaats in Utrecht, waar gemeenten kunnen blijven leren van elkaars ervaringen.
De oorspronkelijke regeling was bedoeld om een landelijk dekkend netwerk van circulaire ambachtscentra te stimuleren, waarbij gemeenten een uitkering konden ontvangen van maximaal 50% van de subsidiabele kosten tot een maximum van € 50.000 per project. Deze centra richten zich op levensduurverlenging, hoogwaardig hergebruik en duurzame activatie van mensen om afval en CO2-uitstoot te reduceren.
Wet inburgering: nadere voorlopige uitkering uitgesteld
Een onderdeel van de wijziging van de Wet inburgering 2021 treedt op 21 oktober 2025 in werking. Dit betreft het artikel dat het opstellen van een nadere voorlopige uitkering aan gemeenten voor inburgeringsvoorzieningen en het creëren van een grondslag voor de specifieke uitkering onderwijsroute mogelijk maakt. De overige bepalingen blijven voorlopig opgeschort vanwege verminderde urgentie.
Oorspronkelijk was de nadere voorlopige uitkering bedoeld om gemeenten te helpen wanneer de instroom van inburgeringsplichtigen fluctueert tussen de voorlopige en definitieve uitkering. Nu de wet ruim drie jaar in werking is, blijkt deze situatie vooralsnog niet te zijn ontstaan. Daarnaast speelt het Regeerprogramma van het kabinet-Schoof een rol, waarin het voornemen staat om nagenoeg alle specifieke uitkeringen in 2026 om te zetten in fondsuitkeringen. Ook de voorgenomen afschaffing van de huisvestingstaakstelling maakt de maatstaf onzeker, waardoor het opstellen van nadere regels op dit moment niet opportuun wordt geacht.
